Theo tín ngưỡng phương Đông, trong đó có Việt Nam, Rằm tháng 7 là một ngày lễ vô cùng quan trọng trong năm, hiện tại nhiều gia đình đã chuẩn bị lau dọn, sắp xếp lại bàn thờ của gia đình để đón gia tiên về. Vậy nhưng, những kiêng kỵ khi lau dọn bàn thờ cũng như việc chọn người "bao sái" bàn thờ là điều không phải ai cũng hiểu rõ.
Chủ nhiệm khoa Nghiên cứu Ứng dụng tiềm năng con người ông Hà Thanh cho biết, truyền thống xưa luôn coi việc cúng lễ là việc của đàn ông - chủ gia đình, họ phải đích thân chăm lo nơi cư ngụ của tổ tiên để tỏ lòng hiếu kính. Trong khi đó, phụ nữ giữ vai trò trông coi việc bếp núc. Thông thường, trên bàn thờ hay tủ thờ sẽ có các hộp ghi lại gia phả hoặc các văn bản cổ quý... Người xưa quan niệm, nếu để đàn bà "bao sái", có thể khi lau dọn con dâu tò mò mở ra, rồi biết hết việc của dòng họ là điều không hay.
Kiêng kỵ đổ vỡ bàn thờ
Việc thờ phụng gia tiên là đạo lý, trách nhiệm, niềm tin huyết thống của người Việt. Do đó, lau dọn bàn thờ ai làm cũng được chứ không cần phải lựa chọn. Hiện nay, việc thờ cúng, lau dọn bàn thờ không còn phân biệt rạch ròi như trước, đặc biệt là ở các đô thị phát triển. Trong khi lau dọn, phải thật cẩn trọng, tỉ mỉ nhằm tránh đổ vỡ đồ thờ, những vật phẩm quý giá trên ban thờ tổ tiên. Chẳng hạn như, những tấm ảnh của ông bà, bố mẹ thờ lâu ngày, lau dọn không cẩn thận làm rách, hỏng thì không thể có lại được nữa.
Vào tháng cô hồn, tuyệt đối tránh làm đổ vỡ bàn thờ khi lau dọn
Tránh động chạm tới bát hương trong tháng cô hồn
Theo quan điểm của các nhà tâm linh, vốn là nơi linh thiêng nên vào ngày thường chỉ cần lau dọn bàn thờ sạch sẽ, tránh tùy tiện động chạm di chuyển, nhất là bát hương. Bởi một khi bát hương bị dịch chuyển khác với vị trí ban đầu, tổ tiên sẽ khó an vị mà phù hộ cho con cháu được. Thường trước các dịp lễ, Tết, con cháu trong gia đình sẽ lau dọn, sắp xếp lại bàn thờ sao cho thanh tịnh, sạch sẽ. Theo quan niệm truyền thống, cuối tháng sẽ là thời gian "bao sái" bàn thờ tốt nhất.
Người bao sái cần tắm rửa sạch sẽ trước khi bắt tay vào công việc. Trước hết là bày đĩa hoa quả, đốt nén hương xin gia tiên và thần linh tạm lánh để con cháu lau dọn nơi thờ tự. Lưu ý, phải chờ hương tàn mới bắt đầu thực hiện. Cần phải trải vải đỏ hoặc giấy đỏ lên mâm hoặc bàn để đặt đồ thờ và bài vị tổ tiên vào đó. Mặt khác, các đồ thờ Phật, thờ thần linh và gia tiên cần phải đặt riêng rẻ, ngăn nắp tránh lẫn lộn.
Người bao sái nên chọn thời điểm cuối tháng để lau dọn bàn thờ trong nhà
Người bao sái sẽ dùng nước vang ấm được đun từ 5 thứ thảo dược thơm và rượu gừng để lau các đồ thờ. Thứ tự lau dọn như sau: Lau bài vị Phật và thần linh trước, rồi thay nước mới để lau bài vị tổ tiên, nếu thao tác ngược lại sẽ bị coi là bất kính. Đồ thờ cúng sau khi lau dọn sạch sẽ bằng nước thơm, để khô rồi đặt lại vị trí như cũ.
Theo ông Thanh, để bao sái tổng thể bàn thờ dịp Rằm tháng 7 âm lịch thì cần làm từ cuối tháng 6 âm lịch. Đến đầu tháng cô hồn, gia chủ chỉ nên lau sạch đồ thờ và đèn nến, tránh dịch chuyển bát hương hoặc nhổ bỏ chân hương vào thời điểm này. Nếu làm thế sẽ "động" bát hương, không tốt về mặt tâm linh. Trong trường hợp muốn thay bát hương, hoặc tỉa bỏ chân hương bày tỏ lòng thành kính và tránh hỏa hoạn, nên chờ tới cuối tháng hay tốt nhất là cuối năm hãy làm.
Cách xử trí chân hương và đồ thờ cúng bỏ đi
Ông Hà Thanh cho biết, việc rút chân hương rồi cầm bát hương đổ tro bừa bãi ra ngoài là điều cực tối kỵ, bởi theo quan niệm của người xưa, như thế sẽ bị “tán tài”. Cách xử trí đúng là, nên đốt chân hương tỉa ra rồi thả tất cả tro xuống sông, ao hồ hoặc hòa nước bón cây thay vì đổ bừa bãi.
Thậm chí, trên thực tế vẫn có người đưa đồ thờ cúng như bát hương, chén đĩa thờ cúng cũ vứt lung tung. Trong khi đó, người xưa thường thả xuống sông cho mát mẻ, hoặc để ở những nơi sạch sẽ. Đối với bàn thờ cũ, cây hương, cây nến tiện bằng gỗ sơn son thiếp vàng cổ nên hóa đi, tránh để nguyên vứt linh tinh không những phạm những cấm kị phong thủy thờ cúng mà còn gây ô nhiễm môi trường.
(VietQ)