Thị trường bất động sản (BĐS) đã có nhiều chuyển biến tích cực trong thời gian quan, với lượng giao dịch ngày càng tăng và tồn kho giảm đáng kể. Trong đó, chính sách phát triển nhà ở xã hội (NOXH) cho người thu nhập thấp là một điểm nhấn không thể không nhắc đến. Hiện vấn đề này đang nhận được nhiều sự quan tâm của xã hội.
Tuy chính sách này đã giúp cho rất nhiều người nghèo, có khó khăn về nhà ở có chỗ an cư ổn định song các chuyên gia cho rằng, vẫn còn có sự lệch pha về cung - cầu tại các đô thị lớn và so với nhu cầu thực tế thì nguồn cung NOXH còn thiếu.
Theo dự báo, đến năm 2020 cả nước sẽ cần khoảng 1 triệu căn hộ dành cho người thu nhập thấp. Song, hiện nay mới chỉ đáp ứng được hơn 10 nghìn căn/năm. Đại diện Phòng Phát triển nhà (Sở Xây dựng Hà Nội) lý giải, nguyên nhân dẫn đến nguồn cung NOXH đang thiếu hụt so với nhu cầu rất lớn là do chính sách, cơ chế vẫn chưa khuyến khích doanh nghiệp mặn mà với loại hình nhà ở này. Ngoài việc được vay vốn ưu đãi, miễn giảm thuế sử dụng đất, thuế thu nhập cá nhân,... thì việc hoàn thiện các quy trình, thủ tục còn phức tạp, mất nhiều thời gian.
Doanh nghiệp đầu tư vào NOXH chỉ được hưởng 10% lợi nhuận nếu theo cách tính hiện tại, con số này thấp hơn so với việc phát triển nhà ở thương mại, còn chủ đầu tư không thể giảm giá dự án xuống thấp bởi nếu càng giảm giá thành xuống thì 10% lợi nhuận định mức càng thấp.
Để tăng nguồn cung nhà ở xã hội thì phải giải quyết tốt vấn đề quỹ đất.
Một nguyên nhân nữa khiến nguồn cung NOXH không đủ cầu chính là vấn đề quỹ đất. Đã có một số ý kiến cho rằng, nếu không giải quyết vấn đề này thì tình trạng thiếu hụt nhà ở dành cho người nghèo sẽ còn kéo dài. Bên cạnh việc sử dụng hiệu quả quỹ đất, cần phải nghiên cứu thay đổi phương thức đầu tư phát triển NOXH theo cơ chế thị trường khi mà nhu cầu về nhà ở cho người thu nhập thấp, người nghèo tại các đô thị đang rất bức thiết.
Hiện đã có quy định các dự án phát triển nhà ở thương mại diện tích trên 10 ha phải dành 20% quỹ đất làm NOXH, tuy nhiên do cơ quan chức năng quản lý chưa chặt chẽ nên chủ đầu tư dự án thường tìm mọi cách trì hoãn thực hiện hoặc dành phần đất chưa giải phóng xong mặt bằng, đất xấu để xây dựng loại hình nhà ở này.
Thực tế cho thấy, những dự án NOXH gần trung tâm tuy giá cao hơn song vẫn được nhiều khách hàng chọn mua, trong khi các dự án ở ngoại thành, giao thông không thuận lợi, hạ tầng chưa đồng bộ, hiện đại thì cho dù có bán giá thấp cũng ít người mua. Thế nên, đã có đề xuất rằng, nên ưu tiên làm NOXH khi xây dựng lại các khu chung cư cũ ở nội đô hoặc tại các khu đất sau khi di dời nhà máy, công sở. Khu di dời nhà máy, công sở cũng phải chuyển một phần sang đất xây dựng NOXH theo đúng quy hoạch. Một khi được địa phương tạo điều kiện giải phóng mặt bằng và bàn giao quỹ đất sạch đúng tiến độ, chắc chắn sẽ có rất nhiều nhà đầu tư khác sẽ tham gia tích cực vào lĩnh vực này. Dĩ nhiên, các dự án nhà ở thu nhập thấp sẽ xuất hiện ngày càng nhiều hơn.
Với mục đích tạo điều kiện cho các đối tượng thu nhập thấp tại đô thị được cải thiện về nhà ở cũng như hỗ trợ giải quyết tồn kho bất động sản, Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại cổ phần về việc thực hiện gói tín dụng 30 nghìn tỷ đồng (theo Nghị quyết số 02/NQ-CP) để các đối tượng này được vay mua NOXH hay mua nhà ở thương mại có diện tích nhỏ hơn 70m2, có giá bán thấp hơn 15 triệu đồng/m2, thời gian hỗ trợ là 15 năm, với lãi suất tối đa không quá 6%/ năm.
Nhưng gói tín dụng này sẽ kết thúc vào khoảng giữa năm 2016, trong khi hiệu quả giải ngân chưa đạt được như kỳ vọng. Vậy nên, ngoài việc tìm giải pháp tăng nguồn cung NOXH, các cơ quan chức năng của Nhà nước cũng cần phải nghiên cứu hỗ trợ hiệu quả hơn cho người thu nhập thấp, người nghèo mua nhà ở tại các đô thị bằng những gói tín dụng hỗ trợ mới và các gói hỗ trợ này chỉ tập trung giải quyết nhu cầu về nhà ở cho người nghèo đô thị, có vậy mới mong hỗ trợ được người nghèo mua nhà.
(Báo Xây dựng Online)