Ngày 5/11 vừa qua, tại Hà Nội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam phối hợp với Tổng hội Xây dựng Việt Nam tổ chức hội thảo về cơ chế chính sách và giải pháp về nhà ở cho người thu nhập thấp tại đô thị và khu công nghiệp.
Thông tin từ Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, hiện mới chỉ có khoảng 20% công nhân lao động có chỗ ở ổn định, còn lại 80% công nhân trong các khu công nghiệp đang sống ở chỗ ở tạm, thuê nhà trọ (diện tích sử dụng bình quân từ 2-3m2/người). Hầu hết các khu nhà trọ đều chật chội, ẩm thấp, thiếu ánh sáng, không đảm bảo điều kiện sống tối thiểu đã gây ảnh hưởng xấu đến đời sống, sức khỏe công nhân và không đảm bảo việc tái sản xuất sức lao động.
Hơn nữa, với mức thu nhập thấp và điều kiện nhà ở khó khăn nên công nhân lao động rất thiếu cơ hội cũng như điều kiện thỏa mãn nhu cầu giải trí, vui chơi, thể thao, học tập, nghỉ ngơi,... do đó đã xuất hiện tình trạng công nhân "nhảy việc" khiến các doanh nghiêp thiếu lao động, hoặc công nhân mất việc thường xuyên xảy ra.
Phó trưởng ban Chính sách kinh tế xã hội và Thi đua khen thưởng (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) ông Vũ Hồng Quang cho hay, hầu hết các địa phương đã có quy hoạch và chương trình phát triển nhà ở, trong đó có nhà ở dành cho công nhân, nhà ở xã hội, tuy nhiên việc triển khai thực hiện trên thực tế còn rất hạn chế.
Các địa phương đã đăng ký hơn 110 dự án xây dựng nhà ở cho công nhân trong giai đoạn 2010-2015 để đáp ứng chỗ ở cho hơn 960 nghìn người, nhưng các dự án hoàn thành rất ít mà nhu cầu về nhà ở của người lao động ngày một gia tăng mạnh mẽ.
Việc phát triển các khu công nghiệp hiện nay chủ yếu vẫn chỉ tập trung vào việc xây dựng các cơ sở sản xuất kinh doanh, trong khi lại chưa chú ý đến việc xây dựng nhà ở và các công trình hạ tầng xã hội thiết yếu như trường học các cấp, khu giải trí, vui chơi... Thế nên, không ít người lao động vẫn đang sống trong cảnh nhà trọ chật chội, nhếch nhác. Số liệu thống kê trên cả nước cho thấy, trung bình chỉ có một doanh nghiệp/địa phương tự xây dựng hoặc đi thuê nhà cho công nhân.
Khu nhà ở công nhân của Tập đoàn Khoa học Kỹ thuật Hồng Hải (Đài Loan)
tại KCN Quế Võ (Bắc Ninh). (Nguồn ảnh: Tuấn Anh/TTXVN).
Hiện nay Chính phủ đã ban hành một số chính sách, cơ chế phát triển nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp, nhà ở cho người có thu nhập thấp tại khu vực đô thị. Nhưng các chính sách đó đến nay cũng đã bộc lộ những bất cập cần được bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Thực tế cho thấy, chính sách hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội chưa tập trung vào lĩnh vực nhà ở xã hội cho thuê và thuê mua một cách rõ rệt, do đó đã phần nào không giải quyết được mục tiêu tạo chỗ ở cho công nhân lao động khu chế xuất, khu công nghiệp và người thu nhập thấp tại đô thị... Bên cạnh đó, việc triển khai gói tín dụng hỗ trợ 30.000 tỷ đồng còn nhiều thủ tục phiền hà, vướng mắc nên chưa phát huy được tác dụng như kỳ vọng, tốc độ giải ngân chậm.
Ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho rằng, quá trình triển khai nhà ở cho công nhân lao động và người thu nhập thấp còn nhiều vấn đề vướng mắc như các thủ tục quy trình được cấp phép nhà ở xã hội còn kéo dài, phức tạp, lợi nhuận thấp, nhà đầu tư mất tính tự chủ nên họ chưa mấy mặn mà với loại hình nhà ở này, vì vậy tỷ trọng nhà ở xã hội do doanh nghiệp đầu tư còn rất ít. Theo dự báo, nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp tại các đô thị đến năm 2020 là 1 triệu căn song hiện nay chỉ mới đáp ứng được trên 10.000 căn/năm.
Về giải pháp phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp và công nhân lao động, ông Hùng cho biết, cần phải tập trung hơn nữa quỹ đất, nguồn vốn và ưu tiên các cơ chế chính sách làm nhà ở giá rẻ để cho thuê. Ưu tiên tập thể cho thuê, nhà ở chung cư cho công nhân khu công nghiệp; đối với việc phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở đô thị cần có chính sách khuyến khích tối đa cho các nhà đầu tư.
Mặt khác, nhà ở thương mại giá rẻ để cho thuê, nhà ở mua trả góp cũng cần được chú trọng phát triển, Nhà nước chỉ quản lý quy hoạch còn để thị trường cạnh tranh về giá cả.
Hiện loại hình nhà trọ của cá nhân, gia đình đầu tư cho thuê ở nhiều TP đang chiếm từ 70-80% chỗ ở cho người lao động, công nhân cần có cơ chế ưu đãi phù hợp bên cạnh việc quy định cụ thể những tiêu chí bắt buộc về diện tích, an toàn, tiện nghi, môi trường và giá thành đảm bảo yêu cầu tối thiểu chỗ ở cho người lao động.
Thứ nữa, nhiều đại biểu cho rằng những nội dung ưu đãi và thủ tục hưởng ưu đãi của Nhà nước cần đơn giản, cụ thể, rõ ràng, dễ thực hiện và hướng trực tiếp vào đối tượng thụ hưởng là công nhân lao động và người có thu nhập thấp tại đô thị. Theo đó, Chính phủ cần xem xét ban hành chính sách và quy định bắt buộc các chủ doanh nghiệp sử dụng lao động phải có trách nhiệm dành một tỷ lệ vốn tham gia giải quyết nhà ở cho người lao động thông qua việc đóng góp tài chính hay tự xây nhà ở cho người lao động mua, thuê.
Cùng với đó, các địa phương cần rà soát lại quy hoạch, bố trí và tạo quỹ đất sạch để thu hút doanh nghiệp xây dựng nhà ở cho công nhân lao động, đồng thời hỗ trợ cơ sở hạ tầng như trường học, thể thao, giải trí,...
(Vietnamplus)