Hỏi: Bố chồng tôi và vợ lập di chúc chung để lại căn nhà cho chồng tôi vào năm 2010 (hai năm trước khi ông mất). Nay anh chồng tôi (con riêng của bố) đòi chia căn nhà mà chồng tôi được thừa kế. Khi bố chồng tôi còn sống, anh chồng đã được chia một căn nhà khác.
Xin luật sư cho biết, vợ chồng tôi phải làm gì trong trường hợp này? Mẹ chồng tôi có thể thay đổi được phần di chúc của bà như thế nào?
Nguyễn Thanh Nhàn
Con riêng có được chia thừa kế di sản? (Ảnh minh họa, nguồn: Internet)
Trả lời:
Theo quy định tại Điều 663 Bộ luật dân sự năm 2005 (Bộ luật đang có hiệu lực thi hành tại thời điểm cha mẹ bạn lập di chúc), chồng, vợ có thể lập di chúc chung để định đoạt tài sản chung.
Trong khi đó, Khoản 2 Điều 664 Bộ luật này quy định về việc sửa đổi di chúc như sau: Khi chồng hoặc vợ muốn bổ sung, sửa đổi, hủy bỏ, thay thế di chúc chung phải được sự đồng ý của người kia. Trường hợp một người đã chết thì người kia chỉ có thể bổ sung, sửa đổi di chúc liên quan đến phần tài sản của mình.
Đồng thời, Điều 640 Bộ luật Dân sự năm 2015 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2017) quy định, người lập di chúc có thể bổ sung, sửa đổi, hủy bỏ, thay thế di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào.
Như vậy, theo các quy định trên, mẹ chồng bạn hoàn toàn có quyền sửa đổi di chúc liên quan đến phần tài sản của bà. Song, để đảm bảo bản di chúc sửa đổi có hiệu lục thi hành (hợp pháp), mẹ bạn cần tuân thủ các quy định về lập di chúc được quy định tại Điều 630. Cụ thể, người lập di chúc phải sáng suốt, minh mẫn trong khi lập di chúc; người lập di chúc không bị cưỡng ép, đe dọa, lừa dối; nội dung di chúc không trái đạo đức xã hội, pháp luật; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật…
Đối với việc con riêng của bố chồng bạn đòi chia tài sản đối với căn nhà này, pháp luật hiện hành quy định như sau:
Theo Điều 668 Bộ luật dân sự, di chúc chung của chồng, vợ có hiệu lực từ thời điểm người sau cùng chết hoặc tại thời điểm chồng, vợ cùng chết. Vì thế, di chúc chung của bố mẹ chồng bạn chưa có hiệu lực pháp luật. Con riêng của bố chồng bạn không được chỉ định hưởng di sản thừa kế đối với căn nhà đã được định đoạt trong di chúc đó nên về nguyên tắc anh ta không được hưởng thừa kế.
Tuy nhiên, trường hợp di chúc chung của bố mẹ chồng bạn được xác định là không hợp pháp thì con riêng của bố chồng bạn có quyền yêu cầu chia di sản thừa kế đối với phần di sản của người bố để lại. Theo quy định hiện nay, thẩm quyền xác định di chúc có hợp pháp hay không thuộc về tòa án.
Trong trường hợp con riêng của bố chồng bạn không có khả năng lao động thì vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật mà không phụ thuộc vào di chúc của bố chồng bạn không cho hưởng thừa kế.
Để bạn có thể hình dung rõ hơn về quy định này, chúng tôi lấy ví dụ sau:
Hàng thừa kế thứ nhất của ông A có 3 người là B, C và D (B không có khả năng lao động). Ông A để lại di sản là 90 triệu đồng. Nếu di sản được chia theo pháp luật thì mỗi người (một suất) được chia 30 triệu đồng. Thế nhưng, ông A di chúc để lại toàn bộ di sản cho C trong khi B không có khả năng lao động thì trường hợp này B vẫn được chia 2/3 của một suất là 20 triệu. C được hưởng 70 triệu đồng còn lại.
Luật sư Đỗ Trọng Linh
(Công ty luật Bảo An, Hà Nội)
(Vnexpress)