Tại buổi tọa đàm: “Tích tụ ruộng đất, được & mất?” do Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cùng Tạp chí Nông Thôn Việt tổ chức tại Tp.HCM ngày 29/5 vừa qua, chuyên gia kinh tế, TS Trần Du Lịch đã đề xuất 4 giải pháp cho bài toán đất đai hiện nay.
Một là, chấp nhận một bộ phận nông dân sẽ bị mất đất, đồng thời bộ phận đó sẽ được bổ sung vào thị trường lao động. Làm sao để bộ phận này rời đất một cách chủ động, không bị cưỡng ép là vấn đề cần phải quan tâm, giải quyết. Theo ông Lịch: "Hiện nay không có lao động cho nông nghiệp, do đó một bộ phận thoát ly để trở thành người làm thuê là cần thiết".
Hai là, TS Trần Du Lịch cho rằng, mọi động thái tích tụ và tập trung đều nên thực hiện bằng chính sách phù hợp. Nhà nước muốn gom hết đất về mình để phân phát là cái sai hiện nay.
Ba là, nếu khuyến khích thì khuyến khích tập trung, nên để tích tụ tự nhiên và tách biệt với tập trung.
Ông Lịch lấy ví dụ, tại Bắc Âu, toàn bộ các trang trại có 70% diện tích là thuê của nông dân, 30% còn lại doanh nghiệp sở hữu. Cách này sẽ khuyến khích người nông dân chấp nhận làm thuê trên mảnh đất của mình bởi họ có thu nhập, hơn nữa về già họ sẽ lấy được tiền bảo hiểm và tiền thuê đất để trang trải cuộc sống.
Bốn là, vai trò quan trọng nhất của Nhà nước là tổ chức hệ thống phân phối làm sao để giảm chi phí sản xuất. Tính đầu ra cho hàng nông nghiệp công nghệ cao là trách nhiệm thuộc về quản lý nhà nước.
Chuyên gia này cho biết: "Hiện nay nội công nghệ chưa cao đã cung thừa cầu, do đó phải tính đến đầu ra cho hàng nông nghiệp công nghệ cao".
Cần có chính sách pháp lý bảo đảm quyền lợi cho người nông dân khi tích tụ ruộng đất.
Trong khi đó, theo Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, ông Nguyễn Thế Trung, hai trở ngại lớn của nông nghiệp Việt Nam hiện nay cần giải quyết để phát triển tốt là đẩy nhanh quá trình tích tụ ruộng đất; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp. Đất đai vẫn là vấn đề khó trong nhiều năm qua và việc giải quyết hiện còn lúng túng.
Trên thế giới, ít có quốc gia nào thay đổi quản lý đất đai nhiều lần như Việt Nam mà đến nay vẫn chưa hoàn thiện. Theo số liệu thống kê, trên dưới 70% khiếu nại của dân đều liên quan đến đất đai, thậm chó có nhiều điểm tranh chấp nóng về giữa người dân và chính quyền về đất đai.
Nếu không đẩy mạnh tích tụ ruộng đất sẽ không cách nào để nông nghiệp phát triển được, ông Trung khẳng định. Giá trị sản xuất nông nghiệp sẽ rất thấp nếu không tích tụ đất. Muốn nông nghiệp phát triển xanh, phát triển bền vững và theo hướng công nghệ cao thì không thể không tích tụ ruộng đất.
Ông Trung cho biết, hiện nay có nhiều hình thức tích tụ ruộng đất. Thứ nhất, người nông dân cho doanh nghiệp thuê đất; thứ hai, nông dân góp vốn bằng đất cùng doanh nghiệp chia lợi nhuận; thứ ba, chính quyền cho thuê trung gian; thứ tư, nông dân bán đất cho doanh nghiệp.
Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương ủng hộ hình thức doanh nghiệp thuê đất của dân. Theo ông Trung, Nhà nước phải có chế tài cho cả bên thuê và bên cho thuê bởi tâm lý của người nông dân là muốn giữ đất và bản thân các hình thức bán đất, góp vốn, Nhà nước thu cho thuê đều có rủi ro với người dân cao hơn.
Một bộ phận nông dân mất đất và thiếu việc làm là cái mất của tích tụ đất. Một bộ phận nhỏ doanh nghiệp có thể lợi dụng chủ trương tích tụ để đầu cơ không chính đáng, gắn với cán bộ chính quyền xin dự án, từ đất nông nghiệp sang đất thương mại. Tình trạng này sẽ không xảy ra nếu quản lý nhà nước chặt chẽ. Phải tăng cường quản lý nhà nước về đất đai. Phải tạo điều kiện cho doanh nghiệp có tâm huyết làm thì mới tích tụ đất được, ông Nguyễn Thế Trung bày tỏ.
(Pháp luật Tp.HCM Online)